HORMONAL KONTROL
Dişi ve Erkek Üreme Sistemine Etki Eden Hormonlar ve Bu Hormonların Etkileşimi
Hormonun Adı: Folikül Uyarıcı Hormon (FSH)
Salgılandığı Yer: Ön Hipofiz
Fizyolojik etkileri:
Dişilerde:
>Yumurtalıklardaki foliküllerin gelişmesini (yumurta oluşumu) sağlar.
>Gelişen foliküllerin östrojen hormonu salgılamasını uyarır.
Erkeklerde:
>Er bezlerinin gelişmesini ve spermlerin oluşumunu sağlar.
Hormonun Adı: Lüteinleştirici Hormon (LH)
Salgılandığı Yer: Ön Hipofiz
Fizyolojik etkileri:
Dişilerde:
>Gelişen folikülün yırtılarak yumurtanın bırakılmasını (yumurtlama) sağlar.
>Yırtılan folikülün sarı cisme (korpus luteum ) dönüşümünü sağlar.
>Sarı cismin progesteron ve östrojen hormonları salgılanmasını uyarır.
Erkeklerde:
>Er bezlerinin testesteron hormonu salgılamasını uyarır.
Hormonun Adı: Prolaktin (laktogenik hormon = LTH)
Salgılandığı Yer: Ön Hipofiz
Fizyolojik etkileri:
>Dişide yumurtalıklardan östrojen ve progesteron salgılamasını uyarır.
>Gebeliğin sonuna doğru süt bezlerinin gelişmesini ve süt salgılanmasını uyarır.
>Annelik içgüdüsünün gelişmesini sağlar.
Hormonun Adı: Östrojen
Salgılandığı Yer: Ovaryum ( Yumurtalıklar )
Fizyolojik etkileri:
>Cinsel olgunlaşmayı sağlar.
>Döl yatağını hamililiğe hazırlar.
>Aybaşı kanamasının (menstruasyon) düzenlenmesini sağlar.
>Göğüslerini büyümesi, sesin incelmesi, kemik yapısının dişilere özgü şekil kazanması gibi ikincil eşeysel özelliklerin ortaya çıkmasını sağlar.
NOT: Östrojen hormonu karaciğerde parçalanır ve idrarla atılır.
Hormonun Adı: Progesteron
Salgılandığı Yer: Ovaryum ( Yumurtalıklar )
Fizyolojik etkileri:
>Döl yatağı mukozasını uyarır,burayı döllenen yumurtanın yerleşmesine hazırlar. Ovulasyondan sonra ovaryumun çatlamış graaf follikülünde LH etkisiyle Korpus luteum (sarı cisim) oluşur. Bu yapıdan salgılanan progesteron ayrıca eğer döllenme olmuşsa uterus kaslarını dinlenmeye zorlayarak gebeliğin devamını sağlar, sonuç olarak da yeni bir ovulasyona mani olur. Eğer döllenme olmamış ise menstruasyona iki gün kala progesteron salgılanması durur.
>Progesteron süt bezlerinin gelişmesinde de etkilidir.
>Östrojen ile birlikte menstruasyonun düzenlenmesinde önemli rol oynar.
NOT: Progesteron salgılanması gebeliğin 4. ayına kadar Korpus luteumdan yapılır. Plasentanın gelişmesiyle birlikte bu görevi gebelik süresince plasenta üstlenir. Progesteron hormonu karaciğerde parçalanır ve idrarla atılır.
Hormonun Adı: Oksitosin hormonu
Salgılandığı Yer: Hipotalamus (Hipofizin arka lobu aracılığıyla)
Fizyolojik etkileri:
>Doğumda döl yatağı kaslarının kasılmasını kuvvetlendirerek doğumu kolaylaştırır.
>Süt bezlerinin süt salgılamasını uyarır.
Eksikliğinde ortaya çıkan sorunlar:
>Rahim kasları kasılmayacağı için normal doğum gerçekleşemez.
Hormonun Adı: Androjen (Dehidroepiandrosteron) Hormonları
Salgılandığı Yer: Böbrek üstü bezi ( Kabuk = Adrenal korteks bölgesi)
Fizyolojik etkileri:
>Erkek cinsiyet hormonları anlamına gelir. Hem erkek hem de dişi bireylerin adrenal korteksinden devamlı fakat az salınan, fazla aktif olmayan hormonlardır. En önemlileri Testesteron ve Adrenosteron’dur. Testesteron hormonunun çoğu testislerden salgılanır.
Fazlalığında ortaya çıkan sorunlar:
>Erkek çocuklarda aşırı çalışırsa; daha erken ergenliğe ulaşmasını sağlar.
>Kız çocuklarında ise ses kalınlığına, yumurtalıkların ve vajinanın körelmesine, sakal çıkmasına neden olur.
Hormonun Adı: Testesteron
Salgılandığı Yer: Er Bezleri (Testisler) Testislerdeki Leydig hücreleri tarafından sentezlenir
Fizyolojik etkileri:
>Erkekte sakal, bıyık çıkması, sesin kalınlaşması, kıllanmanın artışı, kaslı vücut şekli gibi ikincil erkek karakterlerinin ortaya çıkmasını sağlar.
>Erkek iç ve dış genital organların ve testislerin gelişmesini sağlar.
>Spermlerin olgunlaşması için gereklidir.