Tiroit Bezi

            Yetişkinlerde:

ðMetabolizmanın hızlanması, kalp ve solunum hareketlerinin artması, zayıflama, sinirlilik, sıcağa dayanıksızlık ve gözün dışarı fırlamasına neden olur. Buna ekzoftalmi hastalığı denir.

      Basit guatr:Tiroksin hormonunun yapısında etkin olarak iyot bulunduğundan, iyot eksikliğinde tiroksin üretimi azalır. Bunun sonucunda da Hipofiz, TSH salgılamasını arttırır. Bu durum ise tiroit bezi foliküllerinin genişlemesine, sayıca artmasına neden olur ve tiroit bezi aşırı ölçüde büyür. Tiroit bezinin aşırı şekilde büyümesine basit guatr denir.

Çocuklarda:

ðBüyüme ve gelişmenin yavaşlamasına, cüceliğe, zeka geriliğine, eşeysel bezlerin gelişmemesine neden olur. Bu rahatsızlık kretenizm olarak adlandırılır.

Yetişkinlerde:

ðKalp ve solunum hareketlerinin yavaşlaması, aşırı şişmanlık, tembellik ve zeka geriliğine neden olur. Bu rahatsızlığa miksödem hastalığı denir.

ðMetabolizma hızını düzenler.

ðNormal büyümeyi sağlayan proteinlerin sentezi için gereklidir.

ðEşeysel olgunluğa erişmede rol oynar.

ðİskelet gelişimine katkıda bulunur.

ðOrganizmanın büyüme ve gelişmesini sağlar.

ðKemikten kana kalsiyum geçişini engeller.

ðKandan kemiğe kalsiyum geçişini hızlandırır.

ðKandaki kalsiyum derişimini azaltır.

ðKemik doku zayıflar.

Paratiroit Bezi

ðKanda kalsiyum miktarını arttırır, fosfor miktarını azaltır.

ðKemikten kana kalsiyum geçişini hızlandırır.

ðKalsiyumun böbreklerde geri emilip kana verilmesini sağlar.

ðİnce bağırsaklarda sindirimi tamamlanan besinlerden kalsiyum iyonlarının kana geçişini sağlar.

ðKemikten kana kalsiyum geçişi hızlanır ve kanda kalsiyum miktarı artar.

ðKemikler zayıflar, kaslar uyartılara yavaş tepki verir.

ðFazla kalsiyum böbreklerde fosfor iyonlarıyla birleşerek böbrek taşlarını oluşturur.

ðKanda kalsiyum seviyesi normalin altına düşer. Bu durumda kaslarda ağrılı kramplar, titremeler, el ve ayak parmaklarında içeriye doğru büzülmeler görülür. Bu duruma tetani hastalığı denir.

Böbreküstü bezi (Kabuk=

Adrenal korteks)

ðProteinlerin karbonhidratlara dönüşmesinde etkilidir. ðKan şekerini ve karaciğerde glikojen depolanmasını arttırır. ðGlikozun oksidasyonunu önler. ðProteinler ve amino asitler üzerindeki yıkıcı etkilerinden dolayı idrardaki azot miktarını arttırır. ðAmino asitleri glikoza çevirecek enzimlerin karaciğer hücrelerine geçişini sağlar, böylece bu tip enzimler karaciğerde artmış olur. ðKaraciğer hücrelerinde RNA konsantrasyonunu fazlalaştırır. ðKaraciğerde glikojen seviyesini yükseltir. ðHücrelerde glikozun fazla harcanmasına engel olur, böylece bir yandan glikoz yapımı artar, diğer yandan kullanımı azalırken kan şekeri de artmış olur. ðYağ metabolizmasında az da olsa etkilidir. ðKapiller zarın geçirgenliğini azaltarak iltihaplı dokulara protein sızmasını önler.

ðKandaki glikoz düzeyi düşer. Bunun nedeni amino asitlerden glikoz sentezi yapılamamasıdır. Glikoz üretimi azalınca, karaciğerdeki glikojenden harcama yapılmakta ve depodaki glikojen bitince de kan şekeri düşmektedir.

ðVücudun su ve iyon dengesinin düzenlenmesinde etkilidir.

ðBöbrekleri etkileyerek Na⁺ ve CI^- iyonlarıyla suyun geri emilmesini,  potasyumun atılmasını sağlar.

ðNa⁺ ve CI^- iyonlarının tutulmasına K⁺ iyonlarının azalmasına neden olur. Bu durum ise vücutta fazla su tutulmasına, kas zayıflamasına, kan basıncı yükselmesine neden olur. (Conn Sendromu)

ðBöbreklerde Na⁺ ve CI^- iyonlarının atılması hızlanırken vücut sıvısında potasyum miktarı yükselir. Bu durumda sodyum kaybıyla birlikte su kaybı artarak doku sıvısı ve kan hacmi azalır.  ðKan hacminin azalması ise kan basıncının (tansiyon) düşmesine neden olur.  ðKandaki potasyum iyonların artması ise deride pigment-leşmeyi (renklenmeyi) artırarak derinin tunç rengi almasına yol açar. Buna Addison hastalığı denir.

ðErkek cinsiyet hormonları anlamına gelir. Hem erkek hem de dişi bireylerin adrenal korteksinden devamlı fakat az salınan, fazla aktif olmayan hormonlardır. En önemlileri Testesteron ve Adrenosteron’dur. Testesteron hormonunun çoğu testislerden salgılanır.

ðErkek çocuklarda aşırı çalışırsa; daha erken ergenliğe ulaşmasını sağlar.  ðKız çocuklarında ise ses kalınlığına, yumurtalıkların ve vajinanın körelmesine, sakal çıkmasına neden olur.

Böbreküstü bezi

(Öz=

Medulla bölgesi)

ðKalp atışını hızlandırır.  ðKan basıncını yükseltir.

ðKaraciğer ve kaslardaki glikojen miktarını azaltır.

ðKandaki glikoz miktarını yükseltir.

ðKanın pıhtılaşma hızını yükseltir.

ðGöz bebeğinin büyümesine ve tüylerin diken diken olmasına neden olur.  ðKan damarlarının genişlemesine fakat derideki kılcal damarların daralmasına neden olur.  (Korkudan rengimizin sararmasının nedeni kılcal damarların daralmasıdır.)  ðSindirimi durdurur.

ðKan damarlarını daraltır.

ðKan basıncının artmasına neden olur.

ðKan şekeri ve kalp çarpması üzerine olan etkisi zayıftır.

  NOT :Kortizol hormonu iltihaplanmalar, alerji ve romatizmal rahatsızlıklarda tedavi amacıyla kullanılır.

  NOT :Parathormon protein yapılı olduğu için Paratiroit bezi çalışmayan insanlara ağızdan verilmesi imkansızdır, enjeksiyon ile verilir.