İNSANDA METABOLİZMA HIZINI ARTTIRANLAR

>Vücut sıcaklığının artması

>Sempatik uyarılma (Korku, heyecan, öfke...)

>Hormonal uyarılma (Adrenalin, tiroksin hormonları)

>Beslenme

>Egzersiz yapma

İNSANDA METABOLİZMA HIZINI

AZALTANLAR

>Ortam sıcaklığının artması

>Parasempatik uyarılma (Sakinleşme)

>Hormonal uyarılma (Asetilkolin hormonu)

>Yaşlanma

>Uyuma

Bazal Metabolizma

Canlının, tam dinlenme halinde temel yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmesi için gerekli olan metabolizmaya

bazal metabolizma denir.

>Bazal metabolizma hızı, bir kişinin yemeğini yemesinden en az 12 saat sonra, tam dinlenme halinde yatarken, uygun çevre sıcaklığında (insanda çıplakken 30 °C, giyinikken 16-18 °C)  saptanır.

>Bu durumdaki bir organizma yalnız sinir impulslarını iletme, soluk alıp verme ve vücut sıcaklığını koruma amacıyla enerji harcar.

>Bazal metabolizma hızı cinsiyete, yaşa, ağırlığa, boya göre değişir.

>Bazal metabolizması yüksek olan canlılar hareketli, düşük olan canlılar az hareketlidir.

>Bakteriler endospor halindeyken, bitkilerin tohumları, kış uykusundaki hayvanlar, kışı yapraksız geçiren bitkiler bazal metabolizma yaparlar.

>Canlı hücrelerde gerçekleşen biyokimyasal reaksiyonlar, enerji alıp vermeleri bakımından ekzotermik ve endotermik tepkimeler olmak üzere ikiye ayrılır:

Ekzotermik Tepkime: Dışarıya enerji veren tepkimelere denir. Örnek: Solunum tepkimeleri

Endotermik Tepkime: Dışarıdan enerji alan tepkimelerdir. Örnek: Biyosentez tepkimeleri

Katabolizma (Yadımlama= Disimilasyon=Yıkım)

Hücrede büyük moleküllerin ve karmaşık bileşiklerin enzimlerin yardımıyla daha basit maddelere parçalanması olayına katabolizma denir.

         Canlılarda 2 çeşit katabolizma olayı vardır:

1)Monomerleri parçalayarak enerji elde etme

         Örnek: Solunum (Oksijenli – Oksijensiz Solunum)

2)Polimerleri monomerlere parçalama

         Örnek: Hidroliz olayları (Nişastanın glikozlara yıkılması, glikojenin glikozlara yıkılması, proteinlerin aminoasitlere yıkılması, doku yapılarındaki proteinlerin ayrışması, yağların yağ asitleri ve gliserole yıkılması, vb.)

Anabolizma (Özümleme =Asimilasyon =Yapım)

Hücrede küçük moleküllerin birleşerek büyük moleküllü maddeleri meydana getirmesi olayına anabolizma denir.

Hücre küçük ve basit moleküllerden daha büyük molekülleri yaparken mutlaka enerji harcar.

         Canlılarda 2 çeşit anabolizma olayı vardır:

1)İnorganik maddelerden besin monomerlerinin sentezlenmesi

         Örnek: Fotosentez-kemosentez

2)Besin monomerlerinden canlıya özgü polimerlerin sentezlenmesi

         Örnek:Dehidrasyon sentezi (Protein sentezi, enzim sentezi, hormon sentezi, vitamin sentezi, glikojen sentezi, ATP sentezi, proteinlerden kas ve kan gibi dokuların sentezi, vb.)