FOTOSENTEZ HIZINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Fotosentez hızı birim zamanda kullanılan CO₂, oluşturulan glikoz veya açığa çıkan O₂’nin miktarı ile belirlenebilir.

Reaksiyonları etkileyen faktörler çevresel ve yapısal (kalıtsal) şekilde iki kısımda incelenebilir.

MADENSEL TUZLAR

Bitkilerin gelişmesi için gerekli olan elementlere temel elementler denir.

Temel elementler:N,S,P,K,Ca,Mg,Fe,H,O,C’dur. Bor, çinko, bakır, manganez, molibden, klorür elementlerine ise iz elementler denir.

Mineral tuzlar köklerle alınıp yapraklara kadar taşınırlar. Bu minerallerden birinin yeteri kadar olmaması halinde, diğer mineraller ne kadar çok olursa olsun, bitki diğer minerallerden de miktarı az olan mineral oranında yararlanacağı için gelişme yavaşlar.(Minimum Kuralı)

SU VE O₂ KONSANTRASYONU

  Eğer ortamda yeteri kadar su bulunmazsa fotosentez için bir dereceye kadar sınırlayıcı faktör olabilir.  Ortamın O₂ konsantrasyonundaki artış genellikle bütün bitkilerin fotosentez hızında bir azalmaya sebep olur.

FARKLI IŞIK ŞİDDETİ VE CO₂ KONSANTRASYONU

Tüm şartlar sabit tutulmak üzere CO₂ konsantrasyonu artsa bile, düşük ışık şiddetinde fotosentez hızı maksimuma erişecek, fakat daha sonra CO₂ konsantrasyonu artsa da fotosentez hızı değişmeyecektir. Burada ışık şiddeti sınırlayıcı faktördür.

    Eğer ışık şiddeti biraz arttırılırsa, fotosentez hızı ortamdaki CO₂’den dolayı biraz daha artacaktır. Işık şiddeti biraz daha arttırılırsa fotosentez hızı maksimuma ulaşacaktır.

Burada iki faktör; CO₂ konsantrasyonu ve ışık şiddeti belirli seviyelerde fotosentez hızı için sınırlayıcı bir faktör olmaktadırlar. Düşük CO₂ konsantrasyonunda, fotosentezin hızı sadece

CO₂ miktarına bağlıdır. CO₂ bol olduğu zaman fotosentezin hızı ışığın şiddetine göre değişir. Işık şiddeti düşük ise CO₂ miktarı yüksek dahi olsa fotosentez hızı düşük olur.Burada iki değişkenden miktarı düşük olan faktör (ışık veya CO₂) fotosentez hızını tayin eder.

IŞIĞIN DALGA BOYU

       Mor ve kırmızı ışık bandında fotosentez hızı maksimumdur. Yeşil ışıkta ise minimumdur. Kırmızı ötesi, radyo dalgaları, mor ötesi ve X ışınlarında ise sıfırdır.

CO₂  KONSANTRASYONU

CO₂  konsantrasyonunun artmasıyla fotosentez hızı da artar. Ancak belli bir noktadan sonra CO₂ miktarı arttırılsa bile fotosentez hızı sabit kalır. Atmosferde yaklaşık %0,3 oranında CO₂ vardır. Gündüz hava atmosferindeki CO₂ konsantrasyonu düşük, gece ise solunum sebebiyle hava atmosferinde CO₂ konsantrasyonu fazladır.

IŞIK ŞİDDETİ

Işık enerjisi almayan hiçbir hücre fotosentez yapamaz.

Işık şiddeti arttıkça fotosentez hızı da artar.

Ancak ışık şiddeti belirli bir sınırı geçtikten sonra hız sabit kalır.

Nedeni ışıktan etkilenmeyen enzimatik reaksiyonlardır.

SICAKLIK

Düşük ışık şiddetinde sıcaklık arttırılmasıyla fotosentez hızında herhangi bir değişiklik görülmemesine karşın, yüksek ışık şiddetinde sıcaklık arttırılmasıyla (bitki çeşidine göre) fotosentez hızı da artar.

Ilıman bölgelerde en çok 10-35 °C arası, çoğu bitkilerde ise 35-40 °C arası fotosentez için optimum ısıdır. Tropikal bitkilerde fotosentez +5 °C altında durur. Yüksek ısı derecelerinde (46 °C’den sonra ) fotosentez hızı süratle düşer çünkü yüksek sıcaklıkta enzimler denatüre olur, çalışmaz.

KALITSAL FAKTÖRLER

>Hücrelerdeki klorofil miktarı

>Yapraklardaki gözeneklerin sayısı ve yapısı

>Yaprakların genişliği ile yaprakların ve yaprak yüzeyindeki kütikulanın kalınlığı

>Hücre arası boşlukların büyüklüğü

>Yaprakta damarlanma sisteminin dağılışı

>Hücredeki enzimler

>Sitoplazmanın su miktarı

>Son ürünlerin birikimi