MERİSTEM DOKU

Bitkilerin büyüme bölgelerinde bulunur. Meristem hücrelerinin bölünmesiyle meydana gelen yeni hücreler farklılaşarak çeşitli dokuları, dokularda organları meydana getirir. Böylece bitki büyür ve gelişir.

Meristem doku hücrelerinin en önemli özellikleri canlı oldukları sürece mitozla yeni hücreler meydana getirebilmeleridir. Bitkilerde meristem dokunun sürekli bölünebilme özelliğine sahip olması, büyümenin sınırsız olmasını sağlar. Meristem doku bulunduğu yere ve kökenine göre sınıflandırılabilir. Meristemler bulundukları yere göre uç (apikal) ve yanal (lateral) meristem olmak üzere iki grupta incelenir. Kök ve gövdenin büyüme noktalarında bulunan uç meristem, bitkinin boyuna büyümesini; kök ve gövdenin yapısında bulunan yanal meristem ise bitkinin enine büyümesini ve kalınlaşmasını sağlar.

Meristem doku kökenine göre ikiye ayrılır:

Meristem Doku Hücrelerinin Özellikleri

>Büyük çekirdekli

>Hücre arası boşlukları olmayan

>Bol sitoplazmalı

>Devamlı bölünme özelliğinde

>Canlı, küçük yapılı

>İnce çeperli

>Kofulsuz veya az sayıda küçük kofulludur

Primer Meristem (Birincil Bölünür Doku)

Bitkinin embriyo evresinde kazandığı bölünme özelliğini yaşam boyu devam ettiren dokudur.

>Kök ve dal uçlarında bulunan  uç meristemi bitkinin boyca uzamasını sağlar. Bu bölgeler büyüme noktalarıdır.

>Büyüme bölgesinde dıştan içe doğru  Dermatojen – Periblem – Plerom  olmak üzere üç ayrı bölge bulunur.

       Büyüme bölgelerinde bulunan

       Dermatojen → Epidermayı

       Periblem → Kabuk bölgesini (parankima)

       Plerom → Merkez silindiri, iletken ve destek dokuyu oluşturur.

>Kök, gövde, dal uçlarında rastlanan ve koniye benzeyen büyüme bölgelerine büyüme konisi (bitkisel dirim konisi) denir.

Sekonder Meristem (İkincil Bölünür Doku)

Bölünme yeteneğini kaybetmiş parankima hücrelerinin sonradan bölünme yeteneğini kazanması ile meydana gelir. Her zaman değişmez dokudan oluşurlar.

Kambiyum ve mantar kambiyumu sekonder meristeme örnektir.

>Kambiyum odunsu ve bazı otsu bitkilerin kök ve gövdelerinde iletim demetlerinin oluşmasını ve enine büyümeyi sağlayan, kök ve gövdede bulunan dokudur. Kambiyum açık tohumlu ve çok yıllık bitkilerde bulunur.

>Mantar kambiyumu odunsu bitkilerde mantar tabaka içinde yer alır. Elverişsiz çevre koşullarına ve iç değişmelere karşı kök ve gövdeyi örterek korur. Mantar doku sonrada bölünme özelliği kazanan hücrelerden oluşur. Bitki kalınlaştıkça mantar tabakanın en dışındaki hücre sıraları gerilime dayanamaz ve parçalanır. Mantar kambiyumu aktif bir şekilde bölünerek bu tabakayı devamlı yeniler.